Sobór watykański

Zwolennicy zauważyli dostosowanie Kościoła do potrzeb współczesnego świata, uznali również, że był zakończeniem etapu kontrreformacji, przejściem w stronę nowoczesności.

Krytycy zauważyli przyczynienie się zmian soborowych do wzrostu sekularyzacji, ateizacji i ogólne niepowodzenie ewangelizacji.

Inni tzw. Krytycy konserwatywni zarzucają nawet herezje modernizmu w obradach soborowych. Dopatrują się ukłonu w stronę protestantyzmu, duży wpływ masonerii, teorie antypapieskie. Moderniści dodatkowo krytykują Kościół za dyskryminowanie osób niepełnosprawnych.

Jednak faktem jest, czy wieloma faktami, że każda grupa społeczna znajdzie swoje miejsce w ramach wspólnoty chrześcijańskiej, wręcz przeciwnie do krytykujących stron, drzwi Kościoła otworzyły się na różnorodne potrzeby wiernych.

         Kościół w tajemnicy odkupienia

Sobór Watykański II (Jan XXIII+Paweł VI)

Pomysłodawcą był Jan XXIII, zaś po jego śmierci kontynuował go Paweł VI.

Jan XXIII chciał krótko mówiąc uwspółcześnić, czyli ożywić Kościół. Skoro stał na Jego czele chciał może nie tyle nad nim panować, co świadomie troszczyć się o Jego kształt. Trudno jednak nie dostrzec bodźców, które reformowały podejście do Kościoła Piusa XII. Jego następca wyraźnie postawił na ożywienie relacji z Kolegium Kardynałów, zwiększając ich liczbę oraz inicjując ekumeniczne spotkania z odłączonymi od katolicyzmu chrześcijanami (wschód i zachód). Zmarł jednak za szybko, by rozwinąć dalsze cele, ale dał impuls do wymiany spostrzeżeń i wdrażania pomysłów kreujących się podczas soboru.

Paweł VI podobnie jak Pius XII w Miranda Prorsus (O środkach masowego przekazu)  otworzył się na media współczesne w Dekrecie o środkach społecznego przekazywania myśli (Inter mirifica ).

Paweł VI - planował rewizję kodeksu prawa kanonicznego i działanie na rzecz pokoju i jedności chrześcijan. 14 września 1963 rozpoczął sesję, w której ustalono dopuszczenie osób świeckich i ograniczono utajnienie obrad. Sesja została zamknięta 4 grudnia, a następnie Paweł VI promulgował Konstytucję o liturgii świętej i Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli. Rok później – 14 września 1964, w III części obrad papież dopuścił do obrad także kobiety (zakonnice i świeckie). Została ona poświęcona opracowaniu najważniejszego dokumentu soboru – Konstytucji Dogmatycznej o Kościele. Wydano ją już po zakończeniu sesji (21 listopada 1964), a oprócz niej, ukazały się także: Dekret o ekumenizmie i Dekret o Kościołach katolickich wschodnich. W tym samym czasie (wbrew Ojcom soborowym) ogłosił także Matkę Boską, Matką Kościoła. Ostatnia sesja soboru zakończyła się 8 grudnia 1965r. i wkrótce potem utworzono pierwsze komisje posoborowe.

Lumen gentium (łac. Światło narodów), pełna nazwa:  Światło wiary 

Konstytucja dogmatyczna o Kościele. (Konstytucja, czyli dokument teologiczny najwyższej rangi doktrynalnej uchwalony przez sobór watykański II i oficjalnie ogłoszony przez papieża Pawła VI 21 listopada 1964r.) Konstytucja, czerpiąc ze źródeł biblijnych i patrystycznych oraz z myśli wybitnych współczesnych teologów, na nowo ukazała najważniejsze wymiary tajemnicy Kościoła i jego posłannictwa.

Ideą przewodnią Konstytucji jest pojęcie Kościoła jako sakramentu, odniesione do wspólnoty Kościoła tak samo jak do siedmiu sakramentów – jak je rozumieli Augustyn z Hippony w Państwie Bożym X,5.2 i Tomasz z Akwinu w Sumie III, q60.

           W 1966 roku Paweł VI chciał przyjechać do Częstochowy na uroczystości Millenium Chrztu Polski. Władze komunistyczne jednak nie wyraziły zgody na jego przyjazd. Po zawarciu przez Polskę i RFN w roku 1970 układu pokojowego Paweł VI wydał w 1972 r. bullę Episcoporum Poloniae coetus, która porządkowała strukturę Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Papież nawiązał także poprawne stosunki z ZSRR i jego przywódcą Nikitą Chruszczowem, dzięki czemu zmieniła się polityka Kościoła wobec państw bloku wschodniego. 

       Takie działania poprzednich papieży dają do myślenia nie tylko współczesnym politykom. Trwające nieporozumienia pomiędzy wladzami napiętrzają się wrogością i łagodnieją porozumieniem, w zależności od intensywności trwającego dialogu. 

Paweł VI kontynuował założenia SWII i Jana XXIII. 24 marca 1966 r. spotkał się z arcybiskupem Canterbury Michaelem Ramseyem. W 1977 r. odbyło się ponowne spotkanie z prymasem całej Anglii – Donaldem Cogganem, gdzie podjęto wspólne wysiłki na rzecz przywrócenia jedności. Większe znaczenia miały jednak spotkania z prawosławnym patriarchą Konstantynopola Atenagorasem, w 1964 r. w Jerozolimie, i dwa w 1967 roku – w Stambule i Rzymie. Efektem tych spotkań było wzajemne cofnięcie ekskomunik, które spowodowały schizmę wschodnią w 1054 roku.

Dokonał beatyfikacji Maksymiliana Kolbego i Marii Ledóchowskiej. Wbrew żądaniom anglikanów, ogłosił świętymi czterdziestu męczenników Anglii i Walii. Ponadto nadał tytuł doktora Kościoła Katarzynie ze Sieny i Teresie z Ávili, które stały się pierwszymi kobietami, noszącymi tę godność. 

W 1975 roku Paweł VI obchodził Rok Jubileuszowy – pod hasłem „Pojednanie, odnowa, pokój”.

Encykliki

Ecclesiam suam (6 sierpnia 1964) – drogi współczesnego Kościoła przy pełnieniu swojej misji;

Mense maio (29 kwietnia 1965) – o wojnie i pokoju;

Mysterium fidei (3 września 1965) – o kulcie i doktrynie Eucharystii;

Christi Matri Rosari (15 września 1966) – o kulcie maryjnym;

Populorum progressio (26 marca 1967) – o popieraniu rozwoju ludów;

Sacerdotalis caelibatus (25 czerwca 1967) – o celibacie kapłańskim;

Humanae vitae (29 lipca 1968) – o obronie życia poczętego. Odrzucał stosowanie środków antykoncepcyjnych i aborcję. Uznał za niezgodne z nauką katolicką związki pozamałżeńskie i kontakty homoseksualne; masturbację uważał za ciężki grzech. Encyklika ta spotkała się z ostrą krytyką anglikanów i w konsekwencji Konferencja Biskupów Anglikańskich odrzuciła ją 6 sierpnia 1968r. W deklaracji Persona Humana za dopuszczalne uznał jedynie współżycie w małżeństwie. Kategorycznie odrzucił postulaty żądające zniesienia celibatu i wprowadzenia kapłaństwa kobiet.

Encykliki są najważniejszymi i podstawowymi dokumentami papieskimi. Jan XXIII napisał ich osiem:

Ad Petri Cathedram – 29 czerwca 1959r. o rozwoju prawdy, jedności i pokoju w duchu miłości.

Sacerdotii Nostri Primordia – 1 sierpnia 1959r. Papież w tej encyklice przedstawia św. Jana Vianneya, nazywając go świętym Proboszczem z Ars, „jako wzór kapłana”.

Grata Recordatio – 26 września 1959r.  o modlitwie różańcowej w intencji Kościoła, misji oraz problemów międzynarodowych i społecznych.

Princeps Pastorum – 28 listopada 1959r. o misjach, rodzimych duchownych i zaangażowaniu świeckich.

Mater et Magistra (matka i nauczycielka) – 15 maja 1961dotycząca współczesnych przemian społecznych w świetle nauki chrześcijańskiej. Jej ideą przewodnią jest uniwersalistyczny humanizm chrześcijański. Przypomina i streszcza nauki zawarte w poprzednich ważnych dokumentach Kościoła dotyczących kwestii społecznych, czyli encykliki Rerum novarum (Leona XIII z 15 maja 1981r), Quadragesimo anno (Piusa XI z 15 maja 1931r) oraz w tekst przemówienia Piusa XII na Zielone Święta z 1941 roku. W kolejnej części precyzuje kwestie zakresu i sposobów interwencji państwa, własności, zagadnienie podziału dochodu narodowego, wynagrodzeń oraz reformy przedsiębiorstw. W trzeciej części przedstawia dysproporcje rozwojowe świata w dziedzinach gospodarki, kultury i polityki oraz wskazuje rozwiązania problemów z nimi związanych. Ostatnia część zawiera krótkie pouczenia dotyczące życia codziennego oraz stosunku katolików do spraw doczesnych.

Aeterna Dei Sapientia – 11 listopada 1961 o św. Leonie Wielkim, papieżu i doktorze Kościoła.

Paenitentiam Agere – 1 lipca 1962r. dotycząca pokuty.

Pacem in Terris – 11 kwietnia 1963r. po kryzysie kubańskim, dotycząca pokoju i sprawiedliwości społecznej.

Jest uważany przez wiele organizacji protestanckich za reformatora chrześcijaństwa.